Son yıllarda dijitalleşmenin hayatımızda birçok alanda yaygınlaşmasıyla dijital hizmetlere olan talep gün geçtikçe artmaktadır. Yapılan araştırmalar 2010 yılından bu yana dünya çapında internet kullanıcı sayısının 2 kattan fazla artarak yaklaşık 5 milyar kişiye ulaştığını, küresel internet trafiğinin ise 20 kat artarak 3,4 ZB’a ulaştığını göstermektedir. Bununla birlikte IEA(Uluslararası Enerji Ajansı) verilerine göre 2021 yılı itibarıyla veri merkezlerinin enerji tüketimi(Kripto madenciliği hariç) 320TWh’e, kripto madenciliği kaynaklı enerji tüketimi 140TWh, veri iletim sistemi enerji tüketimi ise 340TWh’e ulaşmıştır.(1) Buna son kullanıcı cihazlarının ve bilişim sistemlerinin altyapısında kullanılan diğer cihazların tüketimi de eklenince bilişim sistemlerinin yıllık enerji tüketiminin 2100TWh ile dünyadaki toplam enerji tüketimin yaklaşık %8’ini oluşturduğu ve 2030 yılında bu tüketiminin 3200TWh’e ulaşacağı tahmin edilmektedir. (3) Bununla birlikte, dünyada sadece internet kullanımı için harcanan enerjinin 400TWh’in üstünde olduğu değerlendirilmektedir. 2021 yılında ülkemizdeki toplam elektrik tüketiminin 329,6 TWh olduğu düşünüldüğünde, dünyada internet kullanımı için harcanan elektrik miktarının ne kadar fazla olduğu açıkça ortaya çıkmaktadır. Gün geçtikçe bilişim altyapısında kullanılan cihazlarının sayısı, niteliği internet kullanıcı sayısı ve kullanıcı başına yapılan işlem sayısı ve internet üzerinden verilen hizmet çeşitliliğinin artmasıyla önümüzdeki süreçte bu tüketimin artması kaçınılmazdır.
Bu nedenle TEMSAN olarak, internet hizmetinin sunulabilmesi için harcanan enerji miktarına ve buradaki enerji verimliliği/tasarrufu potansiyeline dikkat çekmek ve kullanıcılarda bir farkındalık oluşturmak amacıyla Kurumsal İnternet Sitemizi, Normal tasarımın yanında enerji tasarrufu sağlayacak biçimde iki farklı yapıda tasarladık. Bu tasarımı yaparken, görsel tasarımdan kodlamaya, sunucu katmanından son kullanıcı katmanına kadar, internet hizmetinin sağlanabilmesi için gerekli olan bütün aşamalardaki iş ve işlemlerimizi enerji verimliliği esasına göre gerçekleştirmeye özen gösterdik. Bu kapsamda, internet sayfamızda kullanılan renklerden yazı tipine, kullanılan video ve resim gibi medya dosyalarının türünden boyutuna, arka planda çalışan uygulamaların kodlamasına kadar birçok parametre üzerinde optimizasyon çalışması yapılmış olup, böylelikle sunuculardan son kullanıcı bilgisayar ve çevre birimlerine kadar, internet sayfalarının görüntülenebilmesi için çalışan bütün donanımlarda harcanan enerjiden tasarruf yapılması amaçlanmıştır.
Yapılan çalışmalar, standart bir internet sayfasının günümüzde 1000 görüntülenme başına yaklaşık olarak ortalama 50Wh enerji tükettiğini göstermektedir.(4) Yaptığımız ölçümlerde bu tasarımın normal tasarıma göre elektrik tüketimi açısından yaklaşık olarak %2 ila %5 arasında değişen oranında bir tasarruf sağlandığı saptanmıştır. Bu bilgiler ışığında sayfaların görüntülenmesi için yapılacak olan küçük tasarrufların bile, bir araya geldiğinde dünya genelinde önemli bir enerji tasarruf potansiyeli oluşturduğu değerlendirilmektedir. Bununla birlikte, bu değerin son kullanıcı bilgisayarında kullanılan donanım konfigürasyonuna, monitör teknolojisine ve boyutuna, kullanılan internet tarayıcısına, arka planda çalışan diğer yazılımlar, internete erişim biçimi (kablolu, kablosuz) gibi birçok parametreye göre değişiklik gösterdiği gözlemlenmiştir. Bu kapsamda sunmuş olduğumuz veriler bağlayıcı olmayıp birçok değişkene bağlı olduğundan dolayı bir yaklaşım sunmak amacıyla paylaşılmıştır.
Enerji verimliliğine yönelik çalışmalar sonrasında internet sayfamızın tasarruf modu, enerji verimliliği esasına göre tasarlanmış olsa da, halihazırda harcamış olduğu bir enerji mevcuttur. İnternet sayfalarımızın görüntülenme sayısı ve süresi göz önünde bulundurularak; harcanan toplam enerjiden kaynaklanan karbon ayak izini sıfırlamak için bir sosyal sorumluluk projesi kurumumuzca hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda yerleşkemizde bulunan uygun bir alan TEMSAN Korusu olarak isimlendirilmiş ve ağaç dikimi için tahsis edilmiş olup, kurumsal internet sitemizin hizmet sunabilmek için harcadığı enerjiden kaynaklanan sera gazı emisyonu ve karbon ayak izimize karşılık her 10.000 kullanıcı enerji tasarruflu web sayfamızı ziyaret ettiğinde 1 fidan dikilecektir. Dikilecek olan fidanlara ait görseller belli aralıklarla internet sayfamızda paylaşılacaktır. İnternet hizmeti sağlayabilmek için harcanan enerjiden kaynaklanan sera gazı emisyonu ve karbon ayak izine karşılık dikilecek olan fidanlara ait görseller belli aralıklarla internet sayfamızda paylaşılacaktır.
Kurumumuzca Proje Kapsamında Yapılan İşlemler:
İnternet sayfamızın tasarruf (karanlık) modlu tasarımında aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmuştur.
- Sitemiz geleneksel biçimde tasarlanmış versiyonun yanı sıra enerji tasarrufu esasına göre tasarlanmış versiyona da sahiptir.
- İnternet sitemiz tasarlanırken daha az işlem yükü oluşturacak biçimde kod optimizasyonu yapılmıştır.
- Sitemizde arama motoru optimizasyonu (SEO) yapılarak arama işlemince daha az enerji harcanması sağlanmıştır.
- Tasarım yapılırken video ve fotoğraf gibi medyaların daha az işlem ile görüntülenebilmesi için boyut ve tür optimizasyonu yapılmıştır.
- Tasarım yapılırken standart yazı tipleri ve standart yazı dosya tipleri kullanılarak özel yazı tiplerinin kullanımından kaçınılmıştır.
- Görsel tasarım yapılırken günümüzde daha sık kullanılan ekranların tüketim özellikleri göz önünde bulundurulmuş ve sayfaların ekranda görüntülenmesi için harcanan enerjinin minimize edilmesine yönelik bir tasarım yapılmıştır.
Referanslar
[1] Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), “Data Centres and Data Transmission Networks”. Eylül 2022, https://www.iea.org/reports/data-centres-and-data-transmission-networks
[2] Oliver Blum; Vincent Petit(2021), Digital Economy and Climate Impact, 5-6
[3] Enerdata, “GlobalEnergyTrend” . 21 Eylül 2022, https://yearbook.enerdata.net/electricity/world-electricity-production-statistics.html
[4] Olivier Philippot; Alain Anglade; Thierry Leboucq(2014), Characterızatıon Of The Energy Consumptıon Of Websites, 171-175