GEÇMİŞ OLSUN TÜRKİYE

MİLLİYET - Abdullah KARAKUŞ : 3 inekten 1 günlük doğal gaz üretimi!

Enerji Bakanı Dönmez’in talimatıyla hayata geçirilen çiftçinin günlük ihtiyaçlarını giderecek mikro enerji projelerini yerinde gördüm: Çiftliklerde doğal gaz üretimi, sulamada yenilenebilir enerji kullanımı, taşınabilir HES, parkta yürüyerek elektrik üretme. Karadeniz’deki dev doğal gaz projesinde sona yaklaşan Türkiye mikro projelerle de kırsal bölgelerdeki başta çiftçiler olmak vatandaşın günlük enerji ihtiyaçlarını giderecek çalışmalara imza atıyor. Bunlardan biri de hayvansal atıklardan doğal gaz üretimi. 1-3 ineği olan çiftçilerin 1 günlük ocak ihtiyacını karşılayacak doğal gaz üretebilmelerine yönelik proje başlatılmış. 17 şehre pilot çalışma olarak gönderilen proje, kırsal kesimde gaza ulaşamayan çiftçilerin yüzünü güldürmüş ve 1 ayda 1 büyük tüp kadar gaz üretimi sağlanmış. Mikro ürünlerle, çözümler Evde doğal gaz üretilir mi? Elektriğin olmadığı tarlalarda tarımsal sulama nasıl yapılacak? Küçük ölçekli olarak elektrik üretmede yeni projeler var mı? Bu soruların yanıtlarını geçen hafta Enerji Bakanlığı’na bağlı TEMSAN’ı ziyaret ederek gördüm. Enerji Bakanı Fatih Dönmez’in talimatı ile hayata geçirilen çiftçinin günlük ihtiyaçlarını giderecek mikro enerji projeleri başlatılmış. Türkiye Elektromekanik Sanayi AŞ. (TEMSAN) adeta mikro enerjinin ARGE üs merkezi gibi. TEMSAN kamu kurumları arasında ‘Tasarım Merkezi’ unvanını ilk alan ARGE merkezi. Genel Müdür Fatih Öztürk yeşil ve taşınabilir enerji üzerinde çalıştıklarını belirterek, “mikro ürünlerle makro çözümler buluyoruz” diyor. Yeşil ve taşınabilir enerji İncelediğim diğer bir proje ise MOBİTEM. Yani seyyar enerji üretim tesisi. Arabanın arkasına takılıp çekilebiliyor. Bu da elektriğe ulaşımın kısıtlı olduğu kırsal alanlarda kullanım için düşünülmüş. Yerli güneş panellerinin, yerli ekipmanların kullanıldığı bu sistem ile çiftçi güneşten ihtiyacı olan elektriği üretip tarlasını rahatlıkla sulayabilir. Bunun kurulu gücü 2,1 kilovatsaat. Bunu ve büyük modelini Genel Müdür Öztürk ile inceledik. MOBİTEM PRO’nun kurulu gücü de ortalama 7 kilovatsaat. Öztürk bununla sulamanın yanı sıra bir çiftlik evinin bütün elektrik ihtiyacının da karşılanabileceğini Taşınabilir hes’ler TEMSAN’daki turumda mikro HES’ler olan mini hidroelektrik santralleri de gördüm. Türkiye’nin hemen her bölgesinde gördüğümüz o devasa HES’leri TEMSAN adeta bavula sığdırmış. Hatta biri sırt çantası büyüklüğünde. Bunlarda da elektriğe ulaşımın zor olduğu yerlerde kullanım için oldukça uygun. Biraz da yürüyelim Millet bahçelerine konulmak üzere geliştirilen bir diğer cihaz ise BASTEM. Burada da yürüdükçe elektrik üretiliyor. Şu an için prototip üretimi tamam. Biz de üzerinde yürüdük ve sistemi gördük. Devamlı yürüme halinde 1 günde 1 aküyü dolduruyormuş. Parklarda çocuklara oyunlarla elektrik üretimi de gösterilecek proje ile. Devamlı yüründüğü taktirde bir parkın 1 günlük aydınlatmasını da sağlayabilecekmiş. Hayvan atığından gaz ve elektrik İlk gördüğüm proje BİOTEM oldu. Yüzde 86 yerlilik oranı sahip bu cihaz yerli mühendislerin ürünü. Ürün hayvansal atıklardan gaz üretiyor. Peki nasıl? Özellikle kırsal yerleşim yerlerinde 1-3 arası büyükbaş hayvana sahip bir çiftçi, bu cihazın içine atıkları koyuyor. Günlük 20 litre atık ile 1 metreküp gaz üretiyor. Bu da bir hanenin günlük 3 öğün yemek pişirebileceği bir miktar. 1 ayda 12 kg mutfak tüpüne eşdeğer gaz üretimi yapılabilir. Genel Müdür Öztürk deneme amaçlı 17 ile yaptıkları projeyi gönderdiklerini belirterek, “kırsal kesimde tüplere ulaşamayan çiftçilerimiz için çok önemli bir çalışma. Köylüler çok beğendi ve olumlu dönüşler aldık. 1-3 ineğinden çıkan hayvansal atıklarla çaylarını demliyorlar, yemeklerini pişiriyorlar. 1 büyük tüp kadar ayda gaz ürettiler. Uzaktan izleme sistemi de kurduk. Üretilen gazın kalitesini ve ne kadar ürettiğini ölçüyoruz. Bu da bize bilimsel bir data oluşturuyor” diyor. Bu cihaz ile elektrik de ürettiklerini dile getiren Öztürk, “atık gübresi de çok kaliteli. Çevre dostu bir ürün. Köylü için pratik bir ürün ortaya koyduk. Ben bunlara akıllı şehir mobilyası diyorum. Özellikle cihazımıza Afrika’dan da büyük talep var. Çad istiyor” diyor. Bu cihazın Bakan Dönmez’in hayali olduğunu da öğreniyorum turumda. Cihazın maliyeti de fazla değil ve yakında seri üretime geçecek.

ANADOLU AJANSI - Gülşen ÇAĞATAY : MOBİTEM, BİOTEM ve BASTEM’le enerji maliyetlerini azaltacak

Çiftçilere yönelik Ar-Ge destekli enerji çözümleri geliştiren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın kuruluşu Türkiye Elektromekanik Sanayi (TEMSAN), MOBİTEM, BİOTEM ve BASTEM’le enerji maliyetlerini azaltacak.Enerji alanında ulusal bağımsızlık misyonuyla 1975’te kurulan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın kuruluşu Türkiye Elektromekanik Sanayi (TEMSAN) Ar-Ge faaliyetlerine yoğunlaştı. Hidroelektrik santrallerinin türbin ve elektrik üretim sistemlerinin üretilmesi amacıyla kurulan kamu sermayeli şirket, bunun yanı sıra küçük ölçekli sistemleri de geliştirmeye başladı. TEMSAN’ın Ar-Ge faaliyetleriyle geliştirdiği sistemler, çiftçilerin güneş enerjisine dayalı sulama amaçlı pompa sisteminden, hayvansal atıklardan gaz üretimine, kırsal alanda küçük derelerden ev ihtiyacını karşılama amaçlı çanta ve bavul tipi hidroelektrik üretim cihazlarına kadar uzanıyor.TEMSAN Genel Müdürü Fatih Öztürk, bir grup gazeteciye Ankara’daki Ar-Ge merkezlerini ve geliştirdikleri sistemleri tanıttı. Fatih Öztürk, genç bir mühendis ekibiyle yaratıcı ve sahada ihtiyaçları gidermeye yönelik sistemler geliştirildiğini vurgulayarak, güneş, biyoyakıt, hidroelektrik alanında geliştirdikleri çözümlerin seri üretimine hazırlandıklarını, diğer yandan üretim yapmak isteyen firmalara da kapılarının açık olduğunu vurguladı.Taşınabilir güneş enerjisine dayalı pompa sistemiTEMSAN’ın geliştirdiği ve karayolunda taşıma gerekliliklerinin dahi yerine getirildiği güneş enerjisine dayalı sulama pompası sistemi dikkat çeken ürünler arasında yer aldı. MOBİTEM adı verilen sistem, yer altı suyu ile sulama yapan çiftçilerin elektrik giderlerini ortadan kaldırıyor. Bir römorkun üzerinde yer alan ve ihtiyaç duyulduğunda çekilerek taşınabilen sistem, verimli güneş panelleriyle elde edilen elektrik enerjisiyle yer altı suyunu çekecek güçteki motorları çalıştırabiliyor. Sistem elektrik ürettiği için pompa dışında bağlandığı her cihaz veya ev ihtiyacını da çalıştırabiliyor. MOBİTEM’in geliştirilen ilk prototipi saatte 2,1 kWh elektrik üretebiliyor.TEMSAN’ın geliştirdiği BİOTEM adı verilen sistem ise basitleştirilmiş ve her çiftçinin kurup kullanabileceği bir biogaz üretebiliyor. Hayvanların atıkları, diğer organik atıkların basit bir tankta depolanmasıyla ortaya çıkan gazın yakılabilir hale getirilmesini sağlayan sistemde, 3 büyükbaş hayvanın atığından 1 ayda 12 kg mutfak tüpüne eşdeğer gaz elde edilebiliyor. Türkiye’nin farklı 10 ilinde kullanılan ve denenen sistemin seri üretime hazır olduğu kaydedildi.BASTEM, millet bahçelerinde elektrik üretecekTEMSAN’ın Ar-Ge çalışmalarından biri de taşıt yollarında, yaya yollarında kurulacak sistemlerle elektrik üretmeye imkan veren deneysel sistem oldu. BASTEM adı verilen sistemde, karo büyüklüğündeki her bir parçanın altına konulan ve basıldığında dönme hareketiyle 0,03 watt enerji üreten cihazlar bulunuyor. Bu şekilde uzun bir yol ya da bir alanın altına döşenecek cihazlarla kurulacak sistem toplamda önemli seviyede elektrik üretebilecek. Prototip teknoloji ispatı nitelikli sistem üretildi. İlk olarak millet bahçelerindeki yürüyüş, koşu, bisiklet yolu gibi bir alanda sistem kurulacak. Sistemin liseler, üniversiteler, bazı yaya geçitlerine kurularak hem testi yapılacak hem farkındalık artırılacak.Bakan Dönmez: Her yatırım Türkiye’nin geleceğine yapılıyorTEMSAN’ın çalışmalarına yönelik bir değerlendirme yapan Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, TEMSAN’ın verimlilik ve yenilenebilir enerjiye dayalı çözümlerin enerji bağımlısı bir ülke olan Türkiye’de geleceğe yatırım nitelikli olduğunu vurguladı. Dönmez, “Bu alana yapılan her yatırım Türkiye’nin geleceğine yapılmış oluyor. TEMSAN’ın gelecekte gurur duyacağımız birçok işe daha imza atacağına inancımız tam. Buradaki genç mühendislerimizin heyecanı bizleri de heyecanlandırıyor. Bizim amacımız sanayicimize yol göstermek. TEMSAN geliştirecek, talep olması halinde seri üretime geçilecek. Hepsinin tek amacı enerji ithalatını düşürmek ve dolasıyla cari açığı azaltmak. Belki küçük adımlar olarak görünebilir ama bu adımların, cihazların birbirinden değerli olduğundan hiç şüphe etmedik” diye konuştu.